NARODNA BIBLIOTEKA NJEGOŠ KNJAŽEVAC

Narodna biblioteka "Njegoš" najstarija je ustanova kulture knjaževačkog kraja. Istorija biblioteka u Knjaževcu počinje sa osnivanjem Čitališta 1960. godine.

Danas, Biblioteka ostvaruje svoju kulturnu i društvenu misiju baveći se standardnim bibliotečko-informacionim poslovima, organizovanjem i realizacijom kulturno-obrazovnih programa i prikupljanjem, obradom, čuvanjem i promovisanjem građe i znanja o zavičaju.

Biblioteka ima oko 3.000 članova, starosti od 2 do 90 godina, i pruža u proseku 400 bibliotečko-informacionih usluga dnevno. Aktuelne vesti i informacije dostupne su korisnicima putem interneta i 20 naslova dnevne i druge štampe. Broj korišćenja bibliotečko-informacione građe i usluga je oko 40.000 godišnje.

Fond biblioteke

U gradskoj biblioteci i ograncima u Kalni i Minićevu, knjaževačka biblioteka raspolaže fondom od oko 68.000 knjiga iz svih oblasti ljudskog znanja i stvaralaštva. Prateći potrebe i interesovanja korisnika, nabavlja 2.500–3.000 knjiga godišnje.

Fond sadrži knjige za decu i mlade (oko 15% fonda), beletristiku, stručnu i naučnopopularnu literaturu (oko 22% fonda), referensnu zbirku (oko 800 naslova), zbirku knjiga objavljenih do 1945. (2.550 naslova) i Zavičajnu zbirku (1.500 knjiga). 

Biblioteka ima blizu 1.500 naslova na stranim jezicima – nemačkom, engleskom, francuskom, ruskom, bugarskom... Građa Zavičajne zbirke, referensne zbirke i zbirke knjiga objavljenih do 1945. koristi se u čitaonici. Ostali deo fonda u slobodnom je pristupu, smešten po sistemu UDK. 

Punopravni član bibliotečko-informacionog sistema COBISS.RS Biblioteka je postala 2004. Lokalna elektronska baza sadrži podatke o čitavom fondu knjiga i većini naslova periodike i ima blizu 55.000 zapisa.

U segment Pozajmica Biblioteka se uključila u januaru 2009. godine. 

Aktivnosti

Negovanje kulture čitanja, podsticanje kulturnog stvaralaštva i jačanje svesti o značaju učenja i intelektualnog napredovanja i usavršavanja važni su zadaci Biblioteke.

Svake godine ona organizuje više od 20 promocija knjiga i susreta sa autorima iz različitih oblasti stvaralaštva, realizuje 12 edukativnih programa, tj. oko 200 susreta oko 1.300 dece i mladih od 6 do 19 godina, u čitaonicama se održi oko 30 školskih časova, a u okviru programa Knjiga na putu do korisnika i Čitalište bibliotečke usluge pružaju se starijim sugrađanima. Od 1992. Biblioteka organizuje Svetosavski književni konkurs, od 2016. Manifestaciju dečjeg stvaralaštva Čarobne police Bibi Slikovčice. Broj poseta kulturno-obrazovnim programima je oko 9.000 godišnje.

Manifestacija dečjeg stvaralaštva Čarobne police Bibi Slikovčice

Manifestaciju dečjeg stvaralaštva Čarobne police Bibi Slikovčice Biblioteka je pokrenula u cilju podsticanja, podrške i promovisanja kulturnog stvaralaštva dece i mladih, njihovog uključivanja u kulturni život lokalne zajednice i ostvarivanja njihovih prava na kulturu. U Bibinim kreativnim ateljeima i pred publikom osnovci i srednjoškolci imaju priliku da pokažu talenat, usavrše umetnički izraz i predstave se kao aktivni stvaraoci kulturnih sadržaja. 

U edukativnim i kreativnim programima Manifestacije svake godine učestvuje oko 150 dece i mladih. Završne svečanosti okupljaju sve učesnike, goste – pisce za decu i druge stvaraoce, pokrovitelje i prijatelje Manifestacije, brojnu publiku. Učesnici Bibinih kreativnih ateljea predstavljaju se na izložbi likovnih radova, premijeri pozorišne predstave, nastupu nagrađenih autora literarnih radova, promociji knjige Čarobne police Bibi Slikovčice. 

Najznačajnija nagrada Manifestacije, "Knjaževačko zlatno runo", dodeljuje se afirmisanom autoru, za doprinos stvaralaštvu za decu i razigranom detinjstvu.

Tokom realizacije kulturno-obrazovnih programa nastaju i publikacije u izdanju Biblioteke, i to u četiri edicije: Svetosavski književni konkurs, Čarobne police Bibi Slikovčice, Mačke peru veš i Knjaževačko zlatno runo.

Zavičajna zbirka

Radi očuvanja i promovisanja lokalno kulturnog nasleđa i širenja znanja o zavičaju, Biblioteka vodi Zavičajnu zbirku, formira Digitalnu zavičajnu zbirku, organizuje kulturno-obrazovne programe – javne časove, promocije knjiga, tematske izložbe, edukativne programe poput Zavičajnog pojmovnika, podstiče naučnoistraživački rad, izdavač je zavičajnih knjiga...

Zavičajna zbirka, formirana u februaru 1983, predstavlja biblioteku u biblioteci, a kao deo nacionalnog kulturnoistorijskog i naučnog nasleđa, nezaobilazan je izvor podataka za izučavanje materijalne i duhovne kulture zavičaja služi negovanju i popularisanju zavičajnih vrednosti. Za ovu zbirku Biblioteka prikuplja sve vrste bibliotečko-informacione građe – građe koja se odnosi na zavičaj bez obzira na mesto njenog nastanka, građe čiji autori poreklom ili stvaralaštvom pripadaju zavičaju i građe koja je objavljena na području zavičaja.

Zavičajna zbirka sadrži knjige (oko 1.500 naslova objavljenih od 1898. do danas; 50% književnost i 50% stručna literatura), periodiku (oko 100 naslova od 1866. do danas), rukopise (monografija Knjaževac i knjaževačko područje, hronike 70 sela knjaževačke opštine…) i neknjižnu građu (plakati, pozivnice, fotografije, audio i video građa...). 

Digitalna zavičajna zbirka formirana je od 2009. godine. Čine je digitalne kopije oko 90% fonda knjiga i nekoliko kolekcija novina i časopisa, rukopisne i neknjižne građe Zavičajne zbirke i eksternih izvora.

Naučnoistraživački projekti

Knjaževačka biblioteka pouzdan je saradnik istraživačima različitih struka. Cilj saradnje sa naučnim institucijama i pojedincima je podsticanje naučnoistraživačkog rada, stručnog i naučnog tumačenja, promovisanje kulturnih i drugih vrednosti zavičaja, jačanje kompetencija Biblioteke u poslovima izdavačke delatnosti, realizacije različitih kulturnih aktivnosti i projekata.

Izdavaštvo

Sa misijom da se istraži, za budućnost sačuva i rasprostrani šaroliko bogatstvo zavičaja i njegovog kulturnog nasleđa, Biblioteka se od 2008, kao redovnom programskom aktivnošću, bavi izdavačkom delatnošću. Na tom je poslu do 2020. okupila tim saradnika različitih profesija, objavila više od 100 zavičajnih publikacija u 7 edicija – Vremeplov varoši, Kazivanja, Zaveštanje, Tragovi, Zapisi o zavičaju, Knjaževački krajem i Razgovori.